Kiedy surfujesz w Internecie, możesz się natknąć na obraźliwe komentarze albo treści nawołujące do przemocy. Jak jako e-wolontariusz/-ka możesz pomagać w zwalczaniu hejtu w Internecie?

Hejt w Internecie – co to takiego?

Definicji hejtu w Internecie jest wiele. Czasem nazywany jest językiem wrogości czy mową nienawiści (ang. hate speech).

Według definicji Rady Europy:

Mowa nienawiści obejmuje wszelkie formy wypowiedzi, które szerzą, propagują czy usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nienawiści bazujące na nietolerancji m.in.: nietolerancję wyrażającą się w agresywnym nacjonalizmie i etnocentryzmie, dyskryminację i wrogość wobec mniejszości, imigrantów i ludzi o imigranckim pochodzeniu. (źródło: http://www.mowanienawisci.info/post/rada-europy/).

Humanity in Action proponuje taka definicję:

Mowa nienawiści (ang. hate speech) jest zjawiskiem, które polega na używaniu języka w celu rozbudzenia, rozpowszechniania czy usprawiedliwiania nienawiści i dyskryminacji, jak również przemocy wobec konkretnych osób, grup osób, przedstawicieli mniejszości czy jakiegokolwiek innego podmiotu będącego „na celowniku” danej wypowiedzi.(źródło: http://uprzedzuprzedzenia.org/czym-mowa-nienawisci/)

Możemy zatem przyjąć, że hejt w Internecie to wszelkie przejawy zachowań, których intencją jest znieważenie kogoś albo wręcz nawoływanie do tzw. przestępstw z nienawiści (zastraszenia, pobicia, zabójstwa).

Hejt w Internecie – co możesz zrobić?

Mowa nienawiści jest według polskiego prawa przestępstwem, które może być ścigane na mocy kodeksu cywilnego i karnego. Jako e-wolontariusz/-ka możesz podjąć różnorodne działania, które przyczynią się do zmniejszenia skali hejtu w Internecie. Poniżej przedstawiamy kilka z nich.

1. Zgłoś hejta administratorowi strony

Strony internetowe, które pozwalają na publikowanie treści przez użytkowników zazwyczaj posiadają tzw. report button – guzik pozwalający na zgłoszenie treści, które wymagają moderacji lub usunięcia. Informacja taka trafia do moderatora serwisu, a on podejmuje decyzję o dalszych losach treści. Po kliknięciu w taki guzik zazwyczaj należy krótko uzasadnić swoje żądanie (np. powołując się na konkretne zapisy regulaminu danej strony).

Na przykład, Facebook posiada możliwość zgłoszenia postów, profili, stron i wielu innych treści – tu znajdziecie wszystkie instrukcje.

Aby zgłosić post na Facebooku:

• Kliknij w strzałkę w prawym górnym rogu posta.
• Kliknij opcję Zgłoś post lub Zgłoś zdjęcie.
• Wybierz opcję, która najlepiej opisuje problem, a następnie postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie.

Aby zgłosić stronę:

1. Przejdź na stronę, którą chcesz zgłosić.
2. Kliknij opcję pod zdjęciem w tle strony.
3. Wybierz opcję Przekaż opinię lub zgłoś tę stronę.
4. Aby przekazać opinię, kliknij opcję, która najlepiej opisuje niezgodność strony ze Standardami społeczności.
5. W zależności od opinii możesz potem wysłać zgłoszenie do Facebooka. W przypadku niektórych typów treści Facebook nie prosi o przesłanie zgłoszenia, ale wykorzystuje Twoją opinię, aby „wspomóc systemy w fazie uczenia się”.

Jeśli na stronie nie ma guzika do zgłoszenia treści, możesz po prostu wysłać wiadomość do administratora. Na mocy ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2002 r., Nr 144, poz. 1204) administrator strony internetowej ma obowiązek usunąć treść w reakcji na zgłoszenie. Zgłoszenie musi być wiarygodne i musi wskazywać konkretną treść naruszającą prawo. Dokładny opis procedury znajdziesz na stronie Sieć Tolerancji, a tu znajdziecie wzór takiego zawiadomienia.

2.Zgłoś zawiadomienie do prokuratury

Zgodnie z art. 304 Kodeksu postępowania karnego mamy nie tylko możliwość, ale społeczny obowiązek zawiadomić prokuraturę lub policję o popełnionym przestępstwie. Zatem jeśli zetkniesz się w Sieci z mową nienawiści:

1. Zbierz dowody: zrób zdjęcie lub zrzut ekranu (ang. printscreen) pokazujące zgłaszaną treść, adres strony i datę oraz wszelkie inne materiały pomagające zidentyfikować osobę odpowiedzialną za jej rozpowszechnianie (dane kontaktowe, informacje o rodzinie, miejscu zamieszkania, miejscu pracy – wszystko to, co sprawca pokazuje publicznie w internecie), a także pokazuje jej wcześniejsze wpisy niezgodne z prawem.
2. Przygotuj pisemne zawiadomienie. Powinno ono zawierać w szczególności:
   • oznaczenie organu, do którego jest skierowane (oznaczenie jednostki policji lub prokuratury wraz z adresem),
   • oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,
   • opisanie sprawy, której dotyczy zawiadomienie (w miarę potrzeby z uzasadnieniem),
   • datę i podpis składającego pismo.
3. Dostarcz pismo osobiście do najbliższej jednostki policji lub prokuratury (pracownik jednostki przyjmujący zawiadomienie złoży podpis i przystawi pieczęć wraz z datą otrzymania pisma) lub wyślij je za potwierdzeniem odbioru (potwierdzenie będzie twoim dowodem na złożenie pisma).

Organy ścigania nie mogą odmówić przyjęcia zawiadomienia, co oznacza, że bez wyjątku, zawsze muszą sprawę zbadać i sprawdzić czy doszło do popełnienia przestępstwa. Prokurator powinien niezwłocznie (maksymalnie w ciągu 30 dni) wydać lub zatwierdzić postanowienie o wszczęciu bądź odmowie wszczęcia śledztwa w danej sprawie.

3. Podaj dalej materiały edukacyjne

Hejtu w Internecie będzie mniej, jeśli jak najwięcej osób będzie świadomych, czym on jest i jakie może mieć skutki. Dlatego śmiało korzystaj z materiałów edukacyjnych, mów o nich znajomym i udostępniaj je w Sieci. Przykładowe materiały:

• Infografiki Centrum Wielokulturowego m.st. Warszawy
• Scenariusz lekcji „Słowa, które ranią”
• Materiały dla edukatorów

Obrazek: Kevin Ku, CC0