Katarzyna Sawko
19.11.2021

Szansa dla NGO: E-wolontariat i jego aspekty prawne w NGO i w szkole [patronat ngo.pl]

E-wolontariat jest formą wolontariatu tradycyjnego, a więc jest również regulowany przez ogólne przepisy. Poniżej przedstawiamy kilka najważniejszych aspektów prawnych, aby nie było wątpliwości, jaki rodzaj formalnych relacji wiąże e-wolontariuszy z organizacjami i szkołami.

Ogólne zasady prawne w e-wolontariacie

Podstawowym dokumentem regulującym ogólne kwestie wolontariatu jest Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2003, nr 96, poz. 873 ze zm.). Definiuje ona m.in., czym jest wolontariat, kto może być wolontariuszem oraz kto może go organizować. W zapisach prawnych e-wolontariat nie został wyróżniony specjalnymi regułami. Zatem obowiązują zapisy ogólne.

O tym, o czym przede wszystkim trzeba pamiętać w relacji z e-wolontariuszem, to forma współpracy spisana w porozumieniu. Dla świadczeń wykonywanych powyżej 30 dni (czyli dla wolontariatu długoterminowego) sporządzenie porozumienia w formie pisemnej jest obowiązkowe. W porozumieniu należy określić:

  • zakres prac wolontariusza,
  • sposób i miejsce ich wykonywania,
  • czas współpracy,
  • warunki rozwiązania porozumienia,
  • odpowiedzialność́ wolontariusza (nieobligatoryjne).

Portal NGO.pl opracował jakiś czas temu rzetelny poradnik „Obowiązki NGO wobec wolontariuszy”, do lektury którego serdecznie zapraszamy.

Poza ogólnymi zasadami wolontariatu spisanymi w ustawie, warto pamiętać, że w przypadku e-wolontariatu porozumienie często zastępowane jest zapisami w regulaminie danego portalu czy akcji wolontariackiej (zobacz np. regulamin platformy dla zadań dla e-wolontariuszy TuDu.org.plotwiera się w nowej karcie). Dzieje się tak, ponieważ podpisanie porozumienia może trudne do wykonania w projektach masowych, opartych na crowdsourcingu. W takich przypadkach przeczytanie i akceptacja będą warunkiem koniecznym do rozpoczęcia e-wolontariackiej współpracy.

Ubezpieczenie

Jeśli współpraca między korzystającym a wolontariuszem trwa krócej niż 30 dni lub jeśli porozumienie między korzystającym a wolontariuszem zostało zawarte na czas nieokreślony, korzystający jest w obowiązku ubezpieczyć wolontariusza od następstw nieszczęśliwych wypadków na okres pierwszych 30 dni współpracy (wolontariusz nie może zwolnić korzystającego z tego obowiązku). Jeśli natomiast porozumienie zostało zawarte na okres dłuższy niż 30 dni, wolontariusz objęty jest ochroną od pierwszego dnia współpracy. Pod warunkiem, że korzystający zawrze z wolontariuszem porozumienie o wykonywaniu świadczeń wolontariackich na piśmie.

Jednocześnie, trzeba podkreślić, że prawo często „nie nadąża” za dynamicznymi zmianami digitalizującego się świata. Nie znamy bezpośrednio przypadku w Polsce, gdy podczas wolontariatu online zdarzył się wypadek i wolontariusz otrzymał odszkodowanie, ani nie posiadamy wiedzy o istnieniu jakiejkolwiek ekspertyzy dotyczącej formalności, jakich wymaga ZUS w przypadku ubezpieczenia dla e-wolontariuszy.

Bezpieczeństwo e-wolontariuszy

Na początku współpracy e-wolontariusz powinien zostać również powiadomiony o ewentualnym ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami (m.in. jak bezpiecznie korzystać z komputera i Internetu).

E-wolontariat w szkole

Osobnym zagadnieniem jest e-wolontariat w szkole. Centrum Edukacji Obywatelskiejotwiera się w nowej karcie w ramach projektu „Kto na ochotnika? Szkolne programy wolontariatu”, współfinansowanego przez m.st. Warszawa, opracowało kompendium zawierające wszystkie istotne informacje dotyczące rozwoju wolontariatu w szkołach. Pełna publikacja znajduje się na stronie ochotnicy.waw.plotwiera się w nowej karcie. Korzystamy z niego w niniejszym opracowaniu.

Oprócz Ustawy o wolontariacie, regulacje w tym zakresie zawierają także ogólne dokumenty oświatowe. Jest to przede wszystkim Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe (Dz.U. 2017, poz. 59) oraz Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej (Dz.U. 2017, poz. 610, Dz.U. 2017, poz. 356 oraz Dz.U. 2018, poz. 467).

Zgodnie z Ustawą, szkoły muszą tworzyć uczniom i uczennicom możliwość angażowania się w wolontariat. Odpowiednie zapisy dotyczące wolontariatu powinny znaleźć się we właściwych dla każdej placówki aktach prawa wewnątrzszkolnego – obligatoryjnie w statucie, dodatkowo – jeśli wynika to z diagnozy potrzeb – w szkolnym programie profilaktyczno-wychowawczym. O treści zapisów decyduje szkoła, ale zapisy muszą być zgodne z ustawą o Prawie oświatowym.

Podczas organizacji wolontariatu powinny być wykorzystane już obowiązujące w szkole procedury (np. dotyczące zbierania zgód rodziców na udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych czy wolontariacie, na przetwarzanie danych osobowych i wykorzystanie wizerunku). Jedynymi dokumentami dodatkowymi powinny być:

  • porozumienie szkoły jako organizatora wolontariatu z wolontariuszem (w przypadku osób niepełnoletnich – jego opiekunami prawnymi) – w przypadku organizacji wolontariatu szkolnego wewnątrz placówki;
  • umowa o współpracy między szkołą a zewnętrznym organizatorem wolontariatu – w przypadku jeśli to zewnętrzny podmiot organizuje i koordynuje szkolny wolontariat;
  • jasne i zrozumiałe zasady zakończenia i docenienia wolontariatu – ważne jest to zwłaszcza w kontekście wpisywania na świadectwie informacji o szczególnych osiągnięciach uczniów w obszarze aktywności społecznej.

Porozumienie to dokument, na mocy którego wolontariusz wykonuje świadczenia na rzecz organizatora wolontariatu – wspominaliśmy o tym na początku artykułu.

Jeżeli potrzebujesz więcej informacji na temat kwestii formalno-prawnych e-wolontariatu w szkole, zapraszamy do lektury poradnika dla nauczycieli „E-wolontariat w szkole„.

Powyższy artykuł autorstwa Adrianny Kaczmarek ukazał się również na łamach ngo.pl: Szansa dla NGO: E-wolontariat i jego aspekty prawne w NGO i w szkole – Artykuł – ngo.pl

Przeczytaj też
ikony-publikacje_inne2
Manifest e-wolontariatu
Jesteśmy świadkami momentu, w którym ludzkość, uwolniona od barier przestrzeni, tworzy nowe wzorce zachowań i nowe sposoby rozwiązywania problemów społecznych.
e-wolo_faq 1
10 zasad e-wolontariatu, czyli: Jak organizować wolontariat w sieci?
Zasada 1: E-wolontariat jest dla każdego! Wolontariat w sieci jest nie tylko dla informatyków. Bardzo wiele zadań i projektów e-wolontariackich
e-wolo_faq 1
Korzyści z e-wolontariatu
Dlaczego warto zainteresować się e-wolontariatem? Bo niesie ze sobą mnóstwo korzyści!

Bądź z nami na bieżąco!

Zapisz się do naszego Newslettera, żeby nie przegapić niczego, co publikujemy!